Украиналық жас сарбаз қарулас серіктерімен бірге Донецк облысында қан кешіп өткізген қиын-қыстау күндер жайлы баяндайды. Олар 80 күн бойы ас-сусыз, аса ауыр жағдайда Ресей басқыншылығына қарсы күрескен.
Майдан шебіндегі күл-талқаны шыққан жертөле. Бірнеше күннен бері бір жұтым су жоқ. Владислав есімді сарбаз қарулас серіктерінен теріс айналып, бөтелкеге зәр сындырды.
"Суытып алып, соны іштім", — дейді ол.
2024 жылдың жазында әскери басшылық 23 жастағы Владислав пен тағы бір сарбазға Донецк облысының Клещеевка селосындағы майдан шебін ұстап тұруды бұйырған. Тапсырма бойынша екі аптаға деп жоспарланған еді, бірақ сарбаздар ол жерде екі айдан астам қалып қойды.
Осы уақыт ішінде аштық пен бір тамшы суға зар қылып қысқан шөл – оларды бекінген жерінен ығыстыруға тырысқан ресейлік әскерден кем емес қауіпті жауға айналды.
Жоғарыдан айнала алақандағыдай көрінетін, стратегиялық жағынан аса маңызды Клещеевка үшін кескілескен ұрыс 2022 жылдың қараша айынан бастап жүріп жатты. Соғысқа дейін бұл елді мекенде жүздеген адам тұрған. Қазір күл-талқаны шыққан Клещеевка Ресейдің қоластында.
Владиславтың айтуынша, командирлер жанындағы жауынгер екеуіне ауылдағы жертөлеге баруға бұйрық берген. "Сол жерге ие болыңдар, онда ешкім жоқ" депті. Бірақ сарбаздар жертөледен әбден арып-аршыған украин сарбазын көріп, мұндай күн өздерінің де басына туатынын түсінген. "Әбден жүдеп-жадағаны сонша, еті ағып, қу сүйегі қалыпты", – деп Владислав сипаттаған ол сарбазға бұлармен бірге әрі қарай да сол жерде болуға тура келген.
Күндіз-түні маза жоқ алғы шепті жаудың барлаушы дрондары ұдайы бақылап, ондағы қозғалысты қалт жібермей қадағалап отырады. Адам ізін байқаса, дереу артиллерия күштеріне және дрон (FPV) операторына хабар береді.
Майдан шебіндегі украин сарбаздарына тамақ, су мен снарядты әдетте әуеден дроннан тастайды, алайда жаңбырлы немесе желді күндері квадрокоптерлер ұша алмай, сарбаздар аш қалады.
"Арып-аршыған сарбазға күтім жасауға тырыстық, бірақ бірінші күннен-ақ су жетпеді, — деді Владислав. — Бөтелкедегі суды көп алғанбыз, бірақ өзімізге бекітілген орынға жеткенге дейін суымызды басқа сарбаздарға тараттық. Бір-ақ бөтелке сумен келдік".
Екінші аптада бір тамшы су қалмай, сарбаздар өз зәрін ішуге мәжбүр болған. Владислав әрбір өткен күнді есептеп отыру үшін қабырғаға белгі соғып отырыпты.
Жақын маңдағы әскери штабқа ресейліктер шабуылдап, сыртқы әлеммен байланыс біржола үзілді. Жер астынан шықпа деп ескерткеніне қарамай, Владислав сыртқа шыққан: "Әбден қаталадым. Орнымнан тұрғанда басым айналып, жүре алмадым". Артиллерияның атқан снарядынан түгі қалмаған шептен шығып, жақын маңнан құдық тауып алыпты: "Басымдағы каскама су толтырып, жертөлеге алып келдім. Қара судың өзі бал татыды".
Амалсыздан сыртқа шыққаны басына бәле болды. Ресейлік әскерилер байқап қалып, дрондармен шабуылдап, минометтер мен артиллериядан украин шебіне оқ жаудырды. Онымен қоймай, көзден жас ағызатын газ жіберді. Ресейдің Украинадағы ұрыс алаңында осындай газ пайдаланғанына дәлел болатын деректер де, куәгерлер де жетерлік.
"Газдың күші сұмдық болғаны сонша, газтұтқыштан өтіп кетті. Бәрі күйіп-жанып бара жатты, тынысым тарылды, — деді Владислав. — Үрейге бой алдырмай, еркін тыныс алуым керегін түсіндім. Бұл ойым дұрыс болды. Ақырын дем алып едім, [газтұтқышымның] сүзгісі істеп кетті".
Сарбаздар ас-сусыз қалса да, шабуылға төтеп берумен болды. Владиславтың айтуына қарағанда, бұрын 75 келі тартқан ол Клещеевкада 25 келідей салмақ тастаған.
"Бір кездерде жерден қоқым теріп кеттік", — деді Владислав. Дрондар майдан шебіндегілерге тамақ әкелгенде сарбаздардың бақыттан басы айналды.
Әйтеуір сәті түсіп, Владиславтың тобы сыртқа шығып, тамақ пен су жеткізіп алды.
Ресей әскері қирап бітуге айналған селоны одан әрі талқандауын тоқтатқан жоқ.
Елді мекеннің ішімен өтіп бара жатқан ресейлік әскерді байқаған украин операторлары дрондармен шабуыл жасады. Ресейліктер әкеле жатқан жүгінің біразын тастай қашыпты. Владислав жертөледен шығып, жолда қалған рюкзакты тауып алған. "Ішінде телефон, пішінәй, қалбырдағы ет пен аздаған жарма бар екен. Жігіттер тамақ болғанына қатты қуанды", — деді Владислав.
Көп ұзамай ресейліктер Владислав бастаған сарбаздар жасырынған жертөлені басып алуға талпынған.
"Рациямен шабуыл жасалғанын айтып үлгердік, қарымта шабуылға дайындалдық. Біздің дрондарымыздың бірі оларға төменгі калибрлі снарядтар тастай бастады. Жертөлеге жүгіріп кірген ресейлік сарбазды қолда бар қарумен атып түсірдік. Бетон бетінде оның қанының ізі әлі де бар".
Владислав шабуыл кезінде ешқандай да қорқыныш сезімі болмағанын айтады. "Белгісіз бір күш қуат береді. Жүгіріп келіп орныңа жайғасып, сақадай-сай дайын отырасың. Жау кіріп келгенде атып түсіресің. Одан басқа ештеңені ойлап жатпайсың".
Бір айдан кейін жауынгерлерге орын ауыстырасыңдар дегенмен, майдан даласындағы жағдайға байланысты мұны кейінгі қалдырыпты.
Владиславтың айтуынша, ас-судың жоқтығы, дүркін-дүркін шабуыл әбден титықтатқан.
"Кей сәттерде күйзеліске түскенім сонша, өзімді атып тастағым келетін. Жанымдағы жігіттер кейде адамның басына кіріп-шықпайтын тақырыптарды да талқылай беретін. Өте ауыр; отырып алып жылайтынбыз. Біздің бар қалауымыз үйімізге жету болды", — деді Владислав.
Қазір шетелде тұрып жатқан әйелі телефон соққанда ғана әлдебір жеңілдікті сезініпті. "Әйелім командиріме телефон соғыпты. Штаб рация арқылы жалғап, аз-кем тілдесуге мүмкіндік туды. Өзімді қанат біткендей сезіндім. Одан кейін қызыммен сөйлесіп, қиналғанымның бәрін әп-сәтте ұмытып кеттім", — деп еске алады сарбаз.
Екі жарым айдан кейін жауынгерлерге шепті тастап шығу жөнінде бұйрық түскенде олар бір сөзге келместен, қара түнек арасымен алыстан жылтылдаған жарықты бетке алып жүре беріпті. Ресейлік дронның шабуылы салдарынан команда екіге бөлініп кеткен. Келесі күні таңға жуық Владислав салыстырмалы түрде қауіпсіз бекетке жетіпті. Жолдастары жараланса да, қауіпсіз жерге жетіп дамыл тапқан.
"Әйеліме телефон соғып, орын ауыстырғанымызды хабарлап үлгердім", — деді ол. Содан кейін тамаққа бас қойған. "Алдыма келгеннің бәрін жей бердім, шұжық, езілген картоп, дайын кеспе – бәрін асай бердім".
Қазір Украинада әскерге 25 жастан бастап шақырады. Владислав майданға бармаса да болар еді. Бірақ ол өз еркімен соғысқа аттанған. Клещеевкадағы тозаққа толы күндерден кейін де майдан даласына оралуға ниетті. "Майданға барып, радиодан "соғыс бітті" дегенді естігім келеді, ештеңе болмағандай бәрі орнынан тұрып, жөніне кеткенін көргім келеді".
"Барлығы үйіне оралса екен деп тілеймін", — деді украин жауынгері.
P.S. Азаттық журналисімен сұхбаттан кейін, 2024 жылдың желтоқсанында Владислав Донецк облысында майданда жараланды. Қазір емделіп жатыр.
